Wymogi dotyczące norweskich warunków wynagrodzenia i pracy

Ważne elementy w tym rozdziale:

• Większość pracowników w branży budowlanej jest objęta układem zbiorowym i postanowieniami dotyczącymi wynagrodzenia minimalnego, nawet jeżeli ani pracownik ani pracodawca nie są zrzeszeni w takiej organizacji.
• Nadgodziny wykraczające poza to, co jest definiowane jako normatywny czas pracy należy wynagradzać w postaci dodatku w wysokości minimum 40% do zwykłego wynagrodzenia godzinowego
• Nie ma możliwości pracy przez czas dłuższy niż 13 godzin w ciągu 24 godzin lub 48 godzin w ciągu siedmiu dni bez zezwolenia.
• W ciągu doby czas wolny od pracy musi wynosić minimum 11 godzin.

Wymogi dotyczące norweskich warunków wynagrodzenia i pracy

Nie istnieje coś takiego jak ogólne wynagrodzenie minimalne w Norwegii. Wynagrodzenie jest ustalane między pracodawcą i pracownikiem jako część umowy o pracę. W przypadkach, gdzie strony są związane układem zbiorowym, wynagrodzenie będzie wynikało z tego układu. Podczas gdy umowa o pracę jest indywidualną umową między pracodawcą i pracownikiem, układ zbiorowy stanowi zbiorową umowę między związkami zawodowymi pracodawców i pracowników. Poza warunkami wynagrodzenia, układy zbiorowe zawierają postanowienia dotyczące innych warunków pracy, a jeżeli dany pracownik jest zatrudniony w przedsiębiorstwie, które jest objęte układem zbiorowym, będzie on również objęty warunkami tego układu.

W Norwegii wynagrodzenie może być wyliczane w różny sposób, na przykład na podstawie przepracowanego czasu (wynagrodzenie roczne, wynagrodzenie miesięczne lub godzinowe) lub na podstawie osiągniętego wyniku (wynagrodzenie na podstawie wyników pracy lub wynagrodzenie akordowe). Sposób wyliczenia jest najczęściej określany przez branżę, a w branży budowlanej wynagrodzenie godzinowe jest najczęstszym sposobem wynagradzania pracowników budowlanych.

Ewentualne dodatki do wynagrodzenia z tytułu niedogodnego czasu pracy w godzinach wieczornych, nocnych, w niedziele i dni świąteczne, należy ustalać między pracodawcą i pracownikiem. Dodatki pojawiają się najczęściej w umowie o pracę, w wewnętrznych umowach w miejscu pracy lub w układzie zbiorowym, jeżeli strony są objęte takim układem. W przypadku pracy w dni świąteczne 1. i 17. maja (norweskie święto narodowe) wszyscy mają prawo do dodatkowego wynagrodzenia, co jest regulowane ustawą.

Zdecydowana większość pracowników ma również prawo do wynagrodzenia za nadgodziny. Wynagrodzenie za nadgodziny oznacza, że pracownik ma prawo do otrzymania zwykłego wynagrodzenia godzinowego za każdą nadgodzinę oraz do dodatku do tego wynagrodzenia w wysokości minimum 40% zwykłej stawki godzinowej. Nie wolno ustalać niższej stawki procentowej, ale można ustalić, że każdą nadgodzinę można odebrać w formie czasu wolnego [przyp. tłum. avspassering]. Wynagrodzenie za nadgodziny w wysokości minimum 40% należy jednak zawsze wypłacać jako dodatek.

Pomimo tego, że nie istnieje żadna ogólna stawka wynagrodzenia minimalnego, w poszczególnych branżach ustala się stawkę minimalną poprzez tzw. upowszechnione układy zbiorowe. Upowszechnione układy zbiorowe obowiązują dla wszystkich osób, które wykonują pracę w określonym zakresie, nawet jeżeli dany pracownik nie jest objęty układem zbiorowym. Takie upowszechnienie układów zbiorowych stanowi narzędzie, które ma na celu zapobiegać temu, aby zagraniczni pracownicy nie otrzymywali gorszych warunków wynagrodzenia i pracy niż te, które standardowo obowiązują w Norwegii.

W przypadku zarówno wykwalifikowanych jak i niewykwalifikowanych pracowników, którzy wykonują prace budowlane w miejscach budowy upowszechniony został Fellesoverenskomsten for byggfag FOB [przyp. tłum. Układ zbiorowy dla branży budowlanej] 2014-2016. Układ ten został zawarty między Næringslivets Hovedorganisasjon [przyp. tłum. Norweskim Związkiem Pracodawców] oraz Byggenæringens Landsforening [przyp. tłum. Norweskim Związkiem Branży Budowlanej] po jednej stronie i Landsorganisasjonen i Norge [przyp. tłum. Norweską Konfederacją Związków Zawodowych] oraz Fellesforbundet [przyp. tłum. Zjednoczoną Konfederacją Związków Zawodowych] po drugiej stronie, a został upowszechniony poprzez rozporządzenie. Poza ustaleniem wynagrodzenia minimalnego rozporządzenie reguluje między innymi pokrycie kosztów podróży, wyżywienia, zakwaterowania i odzieży roboczej.

Częstotliwość wypłaty wynagrodzenia jest zazwyczaj ustalona w umowie o pracę. Jeżeli nie zostało to ustalone, prawo przewiduje, że wynagrodzenie należy wypłacać przynajmniej dwa razy w miesiącu. Niemniej jednak w Norwegii zazwyczaj ustala się wypłatę wynagrodzenia raz w miesiącu. Dzień wypłaty wynagrodzenia różni się, ale standardowy system w sektorze prywatnym przewiduje wypłatę wynagrodzenia z dołu na koniec miesiąca. Przy wypłacie wynagrodzenia pracodawca powinien przekazać pracownikowi odcinek pensji, który zawiera specyfikację wynagrodzenia, potrącenia podatkowe i ewentualne inne potrącenia.

Czas pracy jest w Norwegii dość ściśle regulowany. Strony posiadają w pewnym zakresie dowolność przy ustalaniu czasu pracy, ale z założenia ogólny czas pracy nie może przekraczać dziewięciu godzin w ciągu 24 godzin oraz 40 godzin w ciągu siedmiu dni. W ciągu doby czas wolny od pracy musi wynosić minimum 11 godzin. Dla grup, które są objęte bardziej obciążającymi systemami czasu pracy, takimi jak np. praca na zmiany, praca w systemie turnusowym, w nocy i niedziele, ustala się krótszy tygodniowy czas pracy (38 godzin w ciągu siedmiu dni w przypadku prac, które są prowadzone przez całą dobę w dni powszechne oraz 36 dni w ciągu siedniu dni w przypadku prac, które są prowadzone przez całą dobę przez cały tydzień). Zawsze istnieje możliwość ustalenia krótszego czasy pracy. W ramach układów zbiorowych najczęściej ustala się czas pracy w wysokości 37,5 godzin tygodniowo.

Strony mogą dowolnie ustalić rozmieszczenie czasu pracy, czyli moment rozpoczęcia i zakończenia czasu pracy. Z założenia pracownik nie powinien pracować w nocy ani w dni świąteczne/weekendy.

W przypadku pracy wykraczającej poza normatywny czas pracy należy wypłacić standardową stawkę godzinową z dodatkiem o minimalnej wysokości 40%.

Praca w nadgodzinach nie może przekraczać dziesięciu godzin w ciągu siedmiu dni, 25 godzin przez cztery kolejne tygodnie oraz 200 godzin w okresie 52 tygodni. Pracodawca i przedstawiciele pracowników w przedsiębiorstwie objętym układem zbiorowym mogą jednak na podstawie pisemnej umowy rozszerzyć pracę w nadgodzinach do 20 godzin w ciągu siedmiu dni, ale przy tym łączny czas pracy w nadgodzinach nie może przekroczyć 50 godzin przez cztery kolejne tygodnie. Praca w nadgodzinach nie może jednak przekroczyć 300 godzin w okresie 52 tygodni. Ponadto, w szczególnych przypadkach Arbeidstilsynet [przyp. tłum. Norweska Inspekcja Pracy] może na wniosek zezwolić na łączny czas pracy w nadgodzinach w liczbie do 25 godzin w ciągu siedmiu dni i 200 godzin w ciągu 26 tygodni.

Łączny czas pracy, tj. suma zwykłego czasu pracy i pracy w nadgodzinach, nie może przekroczyć 13 godzin w ciągu 24 godzin, lub 48 godzin w ciągu siedmiu dni. Granicę 48 godzin w ciągu siedmiu dni można uśrednić w okresie ośmiu tygodni. Pracodawca i przedstawiciele pracowników w przedsiębiorstwie objętym układem zbiorowym mogą jednak na podstawie pisemnej umowy ustalić wyjątek od granicy 13 godzin w ciągu 24 godzin, jednak pod warunkiem, że łączny czas pracy nie przekroczy 16 godzin w ciągu 24 godzin.