Obowiązek podatkowy oraz polsko-norweska umowa podatkowa

Ważne elementy w tym rozdziale:

• Polska spółka z filią w Norwegii posiada obowiązek podatkowy wobec Polski pod warunkiem, że nie posiada „stałej siedziby firmy” w Norwegii
• Jeżeli filia zostaje ustanowiona wraz z warsztatem, stałym biurem itp. i prowadzi działalność przez pewien czas, będzie to wyraźnie wskazywało na to, że zaistniało „stałe miejsce prowadzenia działalności" w Norwegii, a zatem obowiązek podatkowy wobec Norwegii. Czynnikiem decydującym w konkretnym przypadku będzie ogólna ocena
• Jeżeli spółka posiada obowiązek podatkowy wobec Norwegii poprzez spółkę kapitałową lub filię objętą obowiązkiem podatkowym, wszelkie fakturowanie między spółkami następuje według regularnych cen

Obowiązek podatkowy oraz polsko-norweska umowa podatkowa

Ogólna zasada jest taka, że dochód spółki (córki), która prowadzi działalność w Norwegii, podlega opodatkowaniu w Norwegii. Natomiast w przypadku filii, z założenia, zgodnie z norweskim prawem i umowami podatkowymi, to państwo zamieszkania podatnika ma prawo opodatkowania dochodów z działalności. Po pierwsze prowadzi to do tego, że dochód wypracowany poprzez filię nie jest opodatkowany w kraju, w którym ta filia się znajduje. Od tej ogólnej zasady stosuje się bardzo ważny wyjątek zarówno według prawa norweskiego jak i umów podatkowych. Podatnik, który nie jest rezydentem Norwegii, płaci podatek od majątku i dochodu z prowadzonej przez niego działalności lub działalności, w której uczestniczy w miejscu, z którego jest ona prowadzona lub zarządzana. Umowy podatkowe wprowadzają wyjątek od ogólnej zasady w przypadkach gdzie przedsiębiorstwo prowadzi działalność w innym kraju objętym umową poprzez stałe miejsce prowadzenia działalności.

Jeżeli filia prowadzi działalność w Norwegii zgodnie z norweskim prawem i spełnia wymóg posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności na podstawie umowy podatkowej między Norwegią i Polską, państwo w którym znajduje się dana filia ma prawo do opodatkowania zysków zgodnie z miejscem prowadzenia działalności (a kraj pochodzenia powinien wyłączyć dochód z opodatkowania lub udzielić kredytu na podatek w kraju, w którym znajduje się dana filia).

W przypadku zakładania spółki (córki) główny problem stanowi właściwy rozdział dochodów dla spółek. Często istnieje kilka spółek w tym samym koncernie, których kraje pochodzenia są różne. W takim przypadku obydwie strony transakcji będą miały takie same interesy gospodarcze, przy czym nie ma takiej samej gwarancji jak w przypadku transakcji między podmiotami niezależnymi, że cena i warunki umowy będą dostosowane do danego rynku.

Zazwyczaj koncern jako całość będzie dążył do tego, aby koszty były potrącane ze spółki znajdującej się w kraju o względnie wysokim poziomie opodatkowania, natomiast zyski były przypisywane spółce znajdującej się w kraju o względnie niskim poziomie opodatkowania. Problem ten określa się mianem cen transferowych (transfer pricing). Zarówno norweskie przepisy podatkowe i postanowienia umowy podatkowej są oparte na tak zwanej „zasadzie długości ramienia”. Oznacza to, że przykładowo umowy między spółkami należącymi do koncernu dotyczące na przykład zakupu towarów, aktywów lub usług będą realizowane w cenie ustalonej między niezależnymi stronami.

W przypadku zakładania filii głównym problem w pierwszej kolejności jest ustalenie czy będzie to działalność prowadzona w Norwegii lub zarządzana w Norwegii (norweskie prawo) oraz czy filia będzie posiadała stałe miejsce prowadzenia działalności (zgodnie z umową podatkową). Jeżeli odpowiedzi są twierdzące, powstaje pytanie dotyczące tego jak należy wyliczać dochód filii.

Zgodnie z prawem norweskim działalność, którą podatnik wykonuje, w której uczestniczy a która jest prowadzona lub zarządzana w Norwegii, jest opodatkowana w tym kraju. Prowadzenie działalności w Norwegii oznacza, że musi zaistnieć pewna aktywność o charakterze finansowym oraz, że ta aktywność jest prowadzona na koszt podatnika i jego ryzyko. Oznacza to obowiązek podatkowy jeżeli podatnik posiada działalność w Norwegii w celu prowadzenia handlu i obrotu lub posiada biuro w Norwegii.

Pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności zajmuje centralne miejsce w umowach podatkowych. Oznacza to, że musi istnieć siedziba firmy, która jest stała a co z kolei oznacza warunki dotyczące zarówno lokalizacji jak i czasu trwania, oraz to, że działalność podatnika musi być prowadzona w całości lub częściowo za pośrednictwem tej siedziby firmy. Jako siedzibę firmy uznaje się miejsce zarządzania, filię, biuro, fabrykę oraz warsztat. To wyliczenie nie zawiera jednak wszystkich możliwości.

Ponadto, korzystanie z usług zależnego przedstawiciela w innym kraju może stanowić również stałe miejsce wykonywania działalności, w ramach której taki przedstawiciel występuje w imieniu przedsiębiorstwa i posiada pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu tego przedsiębiorstwa. Niezależny przedstawiciel, taki jak na przykład pośrednik lub komisarz, którzy prowadzą własną działalność gospodarczą, nie mogą funkcjonować jako stała siedziba prowadzenia działalności. Jeżeli przedsiębiorstwo zagraniczne szczegółowo poinstruuje przedstawiciela, może to zostać uznane że jest on podmiotem zależnym. Zakres zależności i niezależności przedstawiciela należy poddać ocenie konkretnie w każdym osobnym przypadku.

Wymóg dotyczący stałej siedziby firmy zawiera również warunek czasu trwania. Okres czasu, który zostanie uznany za stały podlega konkretnej ocenie, ale okres krótszy niż 6 miesięcy może być zbyt krótki aby warunek został spełniony. Przykładem krótkotrwałej działalności, która niemniej jednak może spełniać warunek dotyczący długości trwania, jest praca sezonowa, która powtarza się rok po roku. Wykonywanie działalności za pośrednictwem siedziby firmy oznacza, że osoby zatrudnione u podatnika wykonują swoją pracę w związku z siedzibą firmy.

W niektórych przypadkach umowy podatkowe zawierają przepisy dotyczące wymogu długości trwania w czasie. Dotyczy to na przykład prac budowlano-montażowych. Cechą charakterystyczną prac budowlano-montażowych jest to, że ze względu na swój charakter są one realizowane w określonym czasie. Umowa podatkowa przewiduje zatem nieprzekraczalny termin. Jeżeli projekt trwa tak długo, dopóki nie przekroczy wyznaczonego terminu, nie istnieje stałe miejsce prowadzenia działalności a zatem nie ma też obowiązku podatkowego wobec kraju, w którym realizowany jest projekt. Termin wynosi zazwyczaj 12 miesięcy.

Wyznaczenie terminu również należy rozpatrywać indywidualnie, ale należy też wziąć pod uwagę czas poświęcony na prace przygotowawcze w kraju, w którym będzie wykonywana dana działalność. Opóźnienia i przerwy nie zatrzymują zazwyczaj biegu terminu. Przykłady prac budowlano-montażowych to budowa domu, budowa dróg, mostów i ropociągów.

W przypadku filii zagranicznego przedsiębiorstwa w Norwegii, zgodnie z norweskim prawem, należy uwzględniać dochód i wydatki filii przy wyliczaniu dochodu uzyskanego w Norwegii. Zgodnie z umowami podatkowymi dochody, które można przypisać stałemu miejscu prowadzenia działalności, należy opodatkować w Norwegii. Jeżeli filia zostanie opodatkowana w Norwegii, kraj pochodzenia zazwyczaj udziela kredytu na podatek zapłacony w Norwegii, albo zwalnia dochód z opodatkowania.

Stawka opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej netto obowiązująca w Norwegii za rok podatkowy 2016 wynosi 25%.